درخواست اعسار چیست ؟1404

درخواست اعسار چیست ؟

درخواست اعسار یک فرآیند قانونی است که به فردی که توانایی پرداخت بدهی‌های خود را ندارد، اجازه می‌دهد تا به طور موقت یا دائم از پرداخت تمام یا بخشی از هزینه‌های دادرسی معاف شود. هدف از این فرآیند، تضمین دسترسی افراد ناتوان مالی به عدالت است تا هیچ‌کس به دلیل نداشتن پول از پیگیری حقوق خود محروم نماند.

درخواست اعسار معمولاً زمانی مطرح می‌شود که فرد قصد دارد دادخواستی را به دادگاه ارائه دهد یا در یک دعوای حقوقی شرکت کند، اما توانایی پرداخت هزینه‌های مربوط به آن، مانند هزینه دادرسی، هزینه کارشناسی، هزینه انتشار آگهی و غیره را ندارد.

مراحل و شرایط درخواست اعسار

برای اینکه دادگاه با درخواست اعسار موافقت کند، متقاضی باید شرایط خاصی داشته باشد و مدارکی را ارائه دهد که ناتوانی مالی او را ثابت کند. مراحل کلی درخواست اعسار به شرح زیر است:

تهیه و تنظیم درخواست: متقاضی باید یک درخواست کتبی تنظیم کند و در آن به طور واضح وضعیت مالی خود و دلایل ناتوانی در پرداخت هزینه‌های دادرسی را شرح دهد. این درخواست باید به دادگاهی تقدیم شود که صلاحیت رسیدگی به دعوای اصلی را دارد.

ارائه مدارک و مستندات: متقاضی باید مدارکی را به درخواست خود پیوست کند که وضعیت مالی او را تأیید کند. این مدارک می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

کپی شناسنامه و کارت ملی
استشهادیه کتبی از مطلعین (معمولاً دو نفر) که وضعیت مالی متقاضی را تأیید کنند. استشهادیه باید توسط شهود امضا شده و به تأیید مراجع قانونی (مانند دفتر اسناد رسمی یا شورای محل) رسیده باشد.
مدارکی که دارایی‌ها و اموال متقاضی را نشان می‌دهد (مانند سند ملک، مدارک خودرو، حساب‌های بانکی و غیره). در صورتی که متقاضی فاقد دارایی قابل توجه باشد، باید این موضوع را نیز در درخواست خود ذکر کند.
مدارکی که وضعیت شغلی و میزان درآمد متقاضی را نشان می‌دهد (مانند فیش حقوقی، گواهی اشتغال به کار، پروانه کسب و غیره). در صورت بیکاری، باید مدارک مربوط به آن (مانند نامه عدم اشتغال از اداره کار) ارائه شود.
سایر مدارکی که می‌تواند وضعیت مالی متقاضی را روشن کند، مانند مدارک مربوط به بیماری یا افراد تحت تکفل.

تقدیم درخواست به دادگاه: درخواست اعسار به همراه مدارک مربوطه باید به دفتر دادگاه صالح تقدیم شود.

رسیدگی دادگاه به درخواست: دادگاه پس از دریافت درخواست، مدارک ارائه شده را بررسی می‌کند و ممکن است تحقیقات بیشتری در مورد وضعیت مالی متقاضی انجام دهد. در برخی موارد، دادگاه ممکن است از شهود تحقیق کند یا از مراجع ذیصلاح استعلام بگیرد.

صدور رأی: در نهایت، دادگاه با توجه به مدارک و تحقیقات انجام شده، رأی خود را مبنی بر قبول یا رد درخواست اعسار صادر می‌کند. در صورت قبول اعسار، متقاضی از پرداخت تمام یا بخشی از هزینه‌های دادرسی معاف خواهد شد. در صورت رد درخواست، متقاضی ملزم به پرداخت هزینه‌های مربوطه خواهد بود.

اثرات قبول درخواست اعسار

در صورتی که درخواست اعسار از سوی دادگاه پذیرفته شود، فرد معسر از پرداخت هزینه‌های دادرسی به طور موقت معاف می‌شود. این معافیت می‌تواند شامل تمام هزینه‌ها یا بخشی از آن‌ها باشد. در برخی موارد، اگر وضعیت مالی فرد بهبود یابد، دادگاه می‌تواند حکم به پرداخت هزینه‌های معوقه صادر کند.

نکات مهم در مورد درخواست اعسار

درخواست اعسار باید صادقانه و بر اساس واقعیت وضعیت مالی فرد تنظیم شود. ارائه اطلاعات نادرست یا کتمان دارایی می‌تواند منجر به رد درخواست و حتی پیگرد قانونی شود.
تصمیم دادگاه در مورد قبول یا رد درخواست اعسار قطعی نیست و قابل تجدیدنظرخواهی است.
اعسار فقط مربوط به هزینه‌های دادرسی است و تأثیری بر اصل دعوا یا بدهی‌های فرد ندارد.
فردی که به اعسار محکوم شده است، همچنان مسئول پرداخت بدهی‌های خود خواهد بود، اما می‌تواند از پرداخت هزینه‌های مربوط به فرآیند قضایی معاف شود.

شرایط درخواست اعسار پس از برگشت چک

درخواست اعسار پس از برگشت چک به معنای تقاضای فرد صادرکننده چک از دادگاه مبنی بر عدم توانایی مالی برای پرداخت مبلغ چک و خسارات آن به صورت یکجا است. در صورت اثبات اعسار، دادگاه ممکن است حکم به تقسیط مبلغ چک بدهد. شرایط اصلی برای درخواست اعسار پس از برگشت چک عبارتند از:

عدم توانایی مالی: مهم‌ترین شرط، اثبات ناتوانی مالی صادرکننده چک در پرداخت یکجای مبلغ آن و خسارات مربوطه است. فرد باید به دادگاه ثابت کند که دارایی کافی برای پرداخت بدهی خود را ندارد یا دسترسی به اموال خود ندارد.
ارائه دادخواست: صادرکننده چک باید دادخواست اعسار را به دادگاه صالح (همان دادگاهی که به دعوای مطالبه وجه چک رسیدگی می‌کند یا اجرای حکم آن را بر عهده دارد) تقدیم کند.
تهیه مدارک و مستندات: برای اثبات اعسار، ارائه مدارک و مستندات زیر به دادگاه ضروری است:
استشهادیه: معمولاً دادگاه از متقاضی می‌خواهد که استشهادیه‌ای از افراد مطلع (حداقل دو نفر) ارائه دهد که وضعیت مالی او و عدم توانایی‌اش در پرداخت بدهی را تأیید کنند. این استشهادیه باید به طور قانونی تنظیم و امضا شده باشد.
فهرست اموال: متقاضی باید فهرست کاملی از کلیه اموال منقول و غیرمنقول خود (در صورت وجود) به دادگاه ارائه دهد. این کار به دادگاه کمک می‌کند تا وضعیت دارایی‌های او را بررسی کند.
مدارک مربوط به درآمد: ارائه مدارکی که میزان درآمد ماهیانه متقاضی را نشان دهد (مانند فیش حقوقی، قرارداد کاری، جواز کسب و غیره) الزامی است. در صورت بیکاری، باید مدارک مربوط به آن ارائه شود.
مدارک مربوط به هزینه‌ها: ارائه مدارکی که هزینه‌های زندگی ضروری متقاضی و افراد تحت تکفل او را نشان دهد (مانند اجاره‌نامه، قبوض، هزینه‌های درمان و غیره) می‌تواند در اثبات اعسار مؤثر باشد.
سایر مدارک: هر مدرک دیگری که وضعیت مالی متقاضی را روشن کند، مانند مدارک مربوط به بدهی‌های دیگر، می‌تواند ارائه شود.
شهادت شهود در دادگاه: در صورت لزوم، دادگاه ممکن است از شهود معرفی شده برای ادای شهادت دعوت کند. شهود باید در دادگاه حاضر شده و تحت سوگند، اطلاعات خود را در مورد وضعیت مالی متقاضی بیان کنند.
عدم تاجر بودن (در اعسار از هزینه دادرسی): طبق ماده ۵۱۲ قانون آیین دادرسی مدنی، از تاجر، دادخواست اعسار پذیرفته نمی‌شود و تاجر ورشکسته تلقی می‌شود. البته این ماده بیشتر ناظر به اعسار از هزینه دادرسی است، اما در مورد اعسار از پرداخت محکوم‌به نیز وضعیت تجاری فرد مورد توجه قرار می‌گیرد.

مراحل رسیدگی به درخواست اعسار چک

تقدیم دادخواست: صادرکننده چک دادخواست اعسار را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت می‌کند.
ارجاع به دادگاه: پرونده به دادگاه صالح ارجاع می‌شود.
رسیدگی دادگاه: دادگاه مدارک ارائه شده را بررسی و در صورت لزوم، تحقیقات لازم را انجام می‌دهد (مانند استعلام از مراجع مربوطه یا دعوت از شهود).
صدور حکم: پس از بررسی‌ها، دادگاه حکم به قبول یا رد اعسار صادر می‌کند. در صورت قبول اعسار، ممکن است مبلغ چک به صورت اقساط تعیین شود.

شما می توانید جهت پیگیری مراحل درخواست اعسار از یک وکیل برای چک برگشتی کمک بگیرید. مجموعه حقوقی نیک وکیل در این راه همراه شماست.

نتیجه گیری

در نهایت، درخواست اعسار ابزاری مهم برای تضمین دسترسی همگان به عدالت است و به افراد ناتوان مالی این امکان را می‌دهد تا بدون نگرانی از هزینه‌های سنگین دادرسی، از حقوق خود دفاع کنند یا به دنبال احقاق حق باشند. اگر در شرایطی قرار دارید که توانایی پرداخت هزینه‌های دادرسی را ندارید، می‌توانید با یک وکیل مشورت کرده و برای ارائه درخواست اعسار اقدام کنید.