میزان اعتبار حکم غیابی دادگاه1403

حکم غیابی چیست ؟

حکم غیابی حکمی است که دادگاه در غیاب یکی از طرفین دعوا صادر می‌کند. به عبارت ساده‌تر، اگر شخصی که علیه او دعوی شده (خوانده) در دادگاه حاضر نشود یا وکیل یا نماینده قانونی خود را نفرستد و دفاعی هم ارائه نکند، دادگاه می‌تواند بر اساس ادعاهای طرف مقابل (خواهان) حکم صادر کند. این حکم، غیابی نامیده می‌شود.

شما می توانید جهت اطلاعات کامل در مورد اعتبار حکم غیابی در ادمه با ما همراه شوید. حکم غیابی در دادگاه زمانی اتفاق می افتد که یکی از افراد مانند خوانده، وکیل یا نماینده حقوقی در دادگاه حضور نداشته باشند و یا لایحه دفاعیه صادر نکرده باشند.

مهم‌ترین دلیل صدور حکم غیابی، عدم حضور خوانده در دادگاه است. خواهان دعوی در دادگاه حاضر شده و ادعاهای خود را مطرح می‌کند، اما خوانده یا به دلایل مختلف حاضر نمی‌شود یا اینکه از طریق وکیل یا نماینده قانونی خود دفاعی ارائه نمی‌دهد.

اگر احضاریه‌ای که برای خوانده ارسال شده است، به او نرسیده باشد یا به صورت قانونی ابلاغ نشده باشد، دادگاه می‌تواند در غیاب او حکم صادر کند.

اعتبار حکم غیابی

وقتی دادگاهی حکمی را صادر می‌کند، یکی از دو حالت پیش می‌آید: حکم حضوری یا غیابی. حکم غیابی یعنی حکمی که بدون حضور طرف مقابل دعوا (که به او خوانده می‌گویند) صادر شده است. به عبارت ساده‌تر، اگر کسی که علیه او شکایتی شده در دادگاه حاضر نشود، دادگاه می‌تواند بر اساس مدارک موجود، حکمی علیه او صادر کند.

بله، حکم غیابی هم مانند سایر احکام، قابل اجراست. یعنی اگر شما محکوم شده باشید، باید به حکم عمل کنید. اما این به معنای پایان کار نیست. شما می‌توانید به این حکم اعتراض کنید. این اعتراض را “واخواهی” می‌گویند. برای اعتراض به حکم غیابی، مهلت مشخصی وجود دارد. اگر در این مدت اعتراض نکنید، حکم قطعی می‌شود و دیگر نمی‌توانید به آن اعتراض کنید. برای اعتراض، باید دلیل قانع‌کننده‌ای داشته باشید و نشان دهید که حکم صادر شده به نفع شما نبوده است.

اگر به حکم غیابی اعتراض کنید و دادگاه اعتراض شما را بپذیرد، حکم قبلی لغو می‌شود و پرونده دوباره بررسی می‌شود. در این صورت، ممکن است حکم جدیدی به نفع شما صادر شود. علاوه بر واخواهی، ممکن است روش‌های دیگری مانند تجدیدنظرخواهی، فرجام‌خواهی یا اعاده دادرسی هم وجود داشته باشد. اما هر کدام شرایط خاص خود را دارد.

حکم غیابی در محاکم کیفری

حکم غیابی در محاکم کیفری به حکمی گفته می‌شود که دادگاه کیفری در غیاب متهم صادر می‌کند. به عبارت دیگر، اگر متهمی در جلسات دادگاه حضور نیابد و وکیلی هم برای دفاع از خود معرفی نکند، دادگاه می‌تواند بر اساس مدارک و مستندات موجود در پرونده، حکم را صادر کند. برای اینکه دادگاه بتواند حکم غیابی صادر کند، شرایط خاصی باید وجود داشته باشد که در قانون آیین دادرسی کیفری مشخص شده است. از جمله این شرایط می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

عدم حضور متهم: متهم یا وکیل او در هیچ یک از جلسات دادگاه حضور نیافته باشد.
عدم ارائه لایحه دفاعیه: متهم یا وکیل او لایحه دفاعیه‌ای ارائه نکرده باشد.
ابلاغ قانونی احضاریه: احضاریه دادگاه به صورت قانونی به متهم ابلاغ شده باشد.

در برخی جرایم، علی‌رغم عدم حضور متهم، دادگاه نمی‌تواند حکم غیابی صادر کند. این استثنائات معمولاً مربوط به جرایمی است که مجازات آن‌ها بسیار شدید است یا اینکه نیاز به حضور فیزیکی متهم در دادگاه دارد. حکم غیابی در محاکم کیفری نیز مانند سایر احکام، دارای اعتبار قانونی است. اما به دلیل اینکه در غیاب متهم صادر شده است، امکان اعتراض به آن وجود دارد. متهم می‌تواند در مهلت قانونی مشخص شده، نسبت به حکم غیابی واخواهی کند.

حکم حضوری چیست ؟

حکم حضوری در مقابل حکم غیابی قرار دارد. در واقع زمانی که دادگاهی حکمی را صادر می‌کند، یا آن حکم حضوری است یا غیابی. حکم حضوری حکمی است که دادگاه پس از برگزاری جلسه دادرسی و با حضور طرفین دعوا یا وکلای قانونی آن‌ها صادر می‌شود. در این نوع حکم، هم خواهان (کسی که دعوی کرده است) و هم خوانده (کسی که علیه او دعوی شده است) یا نمایندگان قانونی آن‌ها در جلسه دادرسی حضور دارند و فرصت کافی برای ارائه دفاعیات خود دارند.

در حکم حضوری، هر دو طرف فرصت کافی برای ارائه دفاعیات خود دارند و این امر به تحقق عدالت بیشتر کمک می‌کند. با توجه به حضور طرفین و بررسی دقیق ادعاها و دفاعیات، احتمال خطا در صدور حکم کمتر می‌شود.

تفاوت حکم غیابی با حکم حضوری

حکم غیابی و حکم حضوری دو نوع حکم قضایی هستند که در دادگاه‌ها صادر می‌شوند و تفاوت های اساسی با هم دارند. حکم غیابی دارای اعتبار قانونی است اما قابل اعتراض است. خوانده می‌تواند با طرح دعوای واخواهی به این حکم اعتراض کند. در حکم حضوری طرفین دعوا یا وکلای آن‌ها در جلسات دادرسی حضور دارند و حکم حضوری از اعتبار بالاتری برخوردار است و احتمال بروز اشتباه در آن کمتر است.

نحوه ی اجرای حکم غیابی

حکم غیابی در مراحل زیر صورت می گیرد:

قطعی شدن حکم: قبل از هر اقدامی برای اجرای حکم، باید اطمینان حاصل شود که حکم قطعی شده است. یعنی مهلت اعتراض به حکم (واخواهی) گذشته باشد و یا اگر اعتراضی شده باشد، رد شده باشد.
صدور اجراییه: پس از قطعی شدن حکم، دادگاه اجراییه صادر می‌کند. اجراییه سندی است که به موجب آن، محکوم‌له (کسی که به نفع او حکم صادر شده است) می‌تواند از طریق اجرای احکام دادگستری، خواستار اجرای حکم شود.
تقدیم اجراییه به دفتر اجرای احکام: اجراییه باید به دفتر اجرای احکام دادگاهی که حکم را صادر کرده، تقدیم شود.
ابلاغ اجراییه به محکوم‌علیه: دفتر اجرای احکام، اجراییه را به محکوم‌علیه (کسی که علیه او حکم صادر شده است) ابلاغ می‌کند.
اجرای حکم: پس از ابلاغ اجراییه، مراحل اجرای حکم آغاز می‌شود. این مراحل بسته به نوع حکم (مثلاً حکم به پرداخت وجه، تخلیه ملک و …) متفاوت است.

اجرای حکم غیابی، روندی قانونی و مشخص دارد. با این حال، به دلیل شرایط خاص صدور این نوع حکم، ممکن است با برخی پیچیدگی‌ها همراه باشد. بنابراین، برای اجرای صحیح و سریع حکم، بهتر است از کمک یک وکیل در مجموعه حقوقی نیک وکیل استفاده کنید.

شرایط رسیدگی غیابی

رسیدگی غیابی به معنای رسیدگی به دعوا در غیاب یکی از طرفین دعوا (معمولاً خوانده) است. در این حالت، دادگاه بدون حضور فیزیکی خوانده یا نماینده قانونی وی به رسیدگی می‌پردازد و حکم صادر می‌کند. شرایطی که برای صدور حکم غیابی باید وجود داشته باشد:

عدم حضور خوانده: خوانده یا نماینده قانونی او در هیچ یک از جلسات دادرسی حضور نیافته باشد.
عدم ارائه لایحه دفاعیه: خوانده یا نماینده قانونی او لایحه دفاعیه‌ای ارائه نکرده باشد.
ابلاغ قانونی احضاریه: احضاریه دادگاه به صورت قانونی به خوانده ابلاغ شده باشد.

ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی مدنی در این خصوص بیان می‌دارد: “حکم دادگاه حضوری است مگر اینکه خوانده یا وکیل یا قائم‌مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده و به طور کتبی نیز دفاع ننموده باشد، اخطاریه ابلاغ واقعی نشده باشد.”