فهرست مطالب
چک یک سند تجاری است که به موجب آن، صادرکننده وجهی را که نزد بانک دارد، کلا یا بعضاً مسترد یا به دیگری واگذار می‌کند. به عبارت ساده‌تر، چک مانند یک قولنامه‌ی پولی است که صادرکننده به دارنده‌ی چک می‌دهد.
دعاوی مربوط به چک
چک یکی از ابزارهای پرداخت و تجارت در نظام‌های بانکی است که موارد قانونی خاصی دارد. دعاوی مربوط به چک معمولاً به دلیل عدم پرداخت، تقلب یا عدم تطابق اطلاعات به وجود می‌آید. در این مقاله، به بررسی موارد و دعاوی متداول مرتبط با چک می‌پردازیم.
دعاوی چک، یکی از رایج‌ترین دعاوی در حوزه حقوقی است. زمانی که یک چک پرداخت نمی‌شود و برگشت می‌خورد، دارنده چک می‌تواند علیه صادرکننده آن، اقدامات قانونی را دنبال کند. این دعاوی به دلیل اهمیت اقتصادی چک و نقش آن در معاملات روزمره، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند.
انواع دعاوی مربوط به چک
به طور کلی، دعاوی مربوط به چک به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- دعاوی کیفری: در صورتی که صادرکننده چک، قصد کلاهبرداری داشته یا به دلایل دیگری مرتکب جرم شده باشد، دارنده چک می‌تواند علاوه بر مطالبه وجه چک، شکایت کیفری نیز علیه وی مطرح کند.
- دعاوی حقوقی: در این نوع دعاوی، دارنده چک صرفاً به دنبال مطالبه وجه چک است و قصد تعقیب کیفری صادرکننده را ندارد.
- دعاوی عدم پرداخت چک: زمانی که چک به دلیل عدم موجودی در حساب صادرکننده برگشت می‌خورد، دارنده چک می‌تواند علیه صادرکننده اقدام قانونی کند.
- دعاوی تقلب در چک: اگر مشخص شود که چک به صورت جعلی صادر شده (به دلیل امضاهای جعلی یا تغییر در مبلغ) ممکن است دعوی تقلب مطرح شود.
- دعاوی تطابق اطلاعات: در صورتی که جراید چک یا اطلاعات مظنون در آن متفاوت باشد، ممکن است نیاز به اقامه دعوی باشد.
مراحل رسیدگی به دعاوی مربوط به چک
- تعیین صلاحیت دادگاه: اولین قدم در رسیدگی به دعاوی مربوط به چک، تعیین دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به پرونده را دارد. معمولاً دادگاهی که شعبه بانک محل افتتاح حساب صادرکننده چک در حوزه قضایی آن قرار دارد، صالح به رسیدگی است.
- تقدیم دادخواست: دارنده چک باید دادخواستی را به دادگاه صالح تقدیم کند و در آن به طور دقیق به شرح ماجرا و خواسته خود بپردازد.
- صدور گواهی عدم پرداخت: بانک موظف است گواهی عدم پرداخت چک را صادر کند و آن را به دارنده چک تحویل دهد. این گواهی یکی از اسناد مهم در پرونده است.
- ابلاغ دادخواست: دادخواست به طرف مقابل (صادرکننده چک) ابلاغ می‌شود تا وی بتواند دفاعیات خود را ارائه دهد.
- رسیدگی دادگاه: دادگاه پس از بررسی اوراق پرونده و شنیدن ادعاهای طرفین، حکم خود را صادر می‌کند.
اجرای حکم: در صورتی که حکم به نفع دارنده چک صادر شود، وی می‌تواند برای اجرای حکم و دریافت وجه چک اقدام کند.
نکات مهم در دعاوی مربوط به چک
- مهلت قانونی: برای طرح دعاوی مربوط به چک، مهلت قانونی مشخصی وجود دارد. بنابراین، دارنده چک باید در اسرع وقت اقدام کند.
- مدارک لازم: برای طرح دعوی، ارائه برخی مدارک مانند چک برگشتی، گواهی عدم پرداخت، کپی شناسنامه و کارت ملی الزامی است.
- مشاوره با وکیل: توصیه می‌شود برای پیگیری دعاوی چک، از مشاوره حقوقی با یک وکیل استفاده کنید.
- افرادی که چک دارند باید همواره از موجودی حساب خود آگاه باشند و در صورت نیاز از مشاوره حقوقی استفاده کنند.
- نگهداری از مدارک و مستندات مرتبط با چک اهمیت زیادی دارد و می‌تواند در دعاوی مربوطه بسیار مؤثر باشد.
مجازات عدم پرداخت چک
عدم پرداخت چک، که عموماً به عنوان “چک برگشتی” شناخته می‌شود، جرم محسوب شده و قانونگذار برای آن مجازات‌هایی در نظر گرفته است. این مجازات‌ها به منظور حفظ اعتبار چک و جلوگیری از سوء استفاده از آن وضع شده‌اند.
در صورت عدم پرداخت وجه چک، صادرکننده ممکن است با مجازات‌های کیفری مواجه شود. این مجازات می‌تواند شامل جریمه نقدی یا حبس باشد، به ویژه در موارد تقلب یا صدور چک بدون موجودی.
مجازات صدور چک بدون موجودی، به مبلغ چک بستگی دارد و در قانون صدور چک مشخص شده است. به طور کلی، هرچه مبلغ چک بیشتر باشد، مجازات آن نیز سنگین‌تر خواهد بود.
مبلغ چک مجازات
- کمتر از ۷۸۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال حبس تا ۶ ماه
- بین ۷۸۰.۰۰۰.۰۰۰ تا ۵۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال حبس از ۶ ماه تا ۱ سال
- بیش از ۵۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال حبس از ۱ تا ۲ سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت ۲ سال
سوالات متداول
مهلت قانونی برای پیگیری چک برگشتی چقدر است؟
طبق قانون، دارنده چک باید ظرف مدت شش ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، برای وصول وجه چک اقدام کند.
آیا می‌توان از طریق اجرای ثبت برای وصول چک اقدام کرد؟
بله، در برخی موارد و با رعایت شرایط خاص، می‌توان از طریق اجرای ثبت برای وصول چک اقدام کرد.
تفاوت بین چک حقوقی و کیفری چیست؟
چک حقوقی: چکی که به دلیل عدم پرداخت وجه، دارنده چک اقدام به طرح دعوی حقوقی می‌کند.
چک کیفری: چکی که به دلیل قصد کلاهبرداری یا سوء نیت صادرکننده، علاوه بر جنبه حقوقی، جنبه کیفری نیز دارد.
آیا می‌توان از شکایت چک برگشتی صرف نظر کرد؟
بله، با پرداخت وجه چک و هزینه‌های دادرسی می‌توان از شکایت صرف نظر کرد.
آیا می‌توان برای چک برگشتی اعسار گرفت؟
در برخی موارد خاص و با اثبات عدم توانایی مالی، امکان اعسار از پرداخت دیون ناشی از چک برگشتی وجود دارد.
دعاوی مربوط به چک